ÇOCUKLARA NASIL HAYIR DEMELİ ?

ÇOCUKLARA NASIL HAYIR DEMELİ ?

Çocuğa nasıl hayır demeli ?
Çocuğa hayır demek hiç de kolay değil ama teknikleri bilirseniz başarabilirsiniz...


Aile üyelerinin belli bir düzene göre yaşaması için oluşturulan disiplin, genel anlamıyla kişilerin içinde yaşadıkları topluluğun genel düşünce ve davranışlarına uymalarını sağlamak amacıyla alınan önlemlerin tümüdür.

Bu, evin ve ailenin değer, düşünce ve davranışlarına uygun, yapılması ve yapılmaması gereken davranışları içeren önlemler yani bir davranış düzeni demektir. Akşam yatma saati, yeme düzeni, tv seyretme, diş fırçalama gibi durumların sağlıklı ve bilinçli düzenlenmesi kısıtlama engelleme değil, düzenli bir yaşam sistemi yaratmaktır. Bazı ailelerin disiplini(düzeni) daha katı, bazılarının ise esnektir. Burada önemli olan bu düzenin nasıl yapıldığıdır. Kuralların yerleşmesini sağlamak için davranış öncesi, davranış sırasında ve davranıştan sonra yapılması gerekenler vardır.

Davranıştan önce;

* Önleyici açıklama yapmak, kuralları öğretmek (Sokakta ağlayarak bir şey istemesinden ne kadar rahatsız olduğunuzu, nasıl davranması gerektiğini belirtmek)

* Çevreyi, koşulu değiştirmek. (Sokağa çıkar çıkmaz tuvalet ihtiyacını gidermek için tuvalet aramamak için evden çıkmadan önlem almak, yemek zamanında zor yemek yiyorsa yemek öncesinde abur cubur yemesini engellemek ya da yemek saatini değiştirmek)

* Örnek olmak (Anne Baba olarak model olmak. Kitap okuma alışkanlığı olmayan ebeveynlerin çocuklarının kitap okumalarını beklemesi, çocuklarının küfürlü konuşmasını istemeyen anne babanın, kendisinin küfürlü, argo konuşması gibi)

* Aşamaları öğretmek (Odasını toplama beklentiniz ne kadar gerçekçi ? Odasını nasıl toplaması gerektiğini aşama aşama öğretmelisiniz. Arabalar buraya, Legoların kutusu bu, şeklinde yardım etmelisiniz)

Sorun sırasında;

* Gerçek sebebi anlamaya çalışmak. (Çocuk için sorunu yaratan durumun altında bir engellenmişlik ya da başka istek ve ihtiyaçlar olabilir. Anne-babasının yanında korku sebebiyle yatmak isteyen çocuk, doyuma ulaşmamış bir sevgi gereksiniminde olabilir.)

* Alternatifler sunmak (Makyaj malzemelerinizi karıştırıyorsa ona benzer çocuk malzemeleri almak, ablasının defterini karalıyorsa ona başka bir defter almak)

* Duygularınızı belirtmek (“Yemeğini yemediğin zaman üzülüyorum, beslenemediğini düşünüyorum.””Arkadaşına vurduğun zaman onun canı yanıyor, çok üzülüyor.”)

Sorundan sonra;

    * Sonuçları değerlendirmek (“Bak odan toplu olmayınca, aradığın oyuncağı bulamıyorsun.”)

    * Sonuçları yaşamasına izin vermek (Duvarını boyayan çocuğun, duvarı temizlemesini sağlamak)

Anne Babaların bu stratejileri oluştururken ortak tavır alması, birinin hayır dediğine diğerinin evet dememesi, kararlı ve tutarlı davranmaları istenen davranışları geliştirmesine yardımcı olacaktır. “Hadi bu seferlik izin veriyorum.” “Al da sus yeter ki !” yaklaşımları tutarsız yaklaşımlardır. Çocuğa verilen mesajlar karışır; çocuk neyin doğru, neyin yanlış olduğunu anlamakta güçlük çeker. Deneme ve isyanı körükler, öğrenmeyi ve sorumluluk kazanmayı engeller.

En çok hangi hataları yaparlar?

Hata tanımı çocuğun yaşına, mizacına, aile yapısına göre değerlendirilmelidir. Anne babasına 3-4 yaşında tekme atan, ona sen pissin, çöpsün diye kendince öfkesini gösteren çocukla, 9 yaşındakinin benzer davranışları aynı değildir. Ebeveyni rahatsız eden genelde, ağlayarak isteklerini belirtmesi, nedensiz huzursuz ağlaması, arkadaşlarına vurması, ısırması, küfürlü konuşması ev eşyalarına zarar vermesi, tuvalet eğitimini aldığı halde evde yere tuvaletini yapması, bir başkasının yanında farklı davranışlar sergilemesi, yatma saatinde yatmaması, tv’nin başından kalkmaması, yemeğini yememesi gibi davranışlardır. Bu hataların devamını sağlayanlar ise ailelerin şu tür yaklaşımlarıdır;

* Çocukta görülen istenmeyen davranışın bir süre sonra kendiliğinden geçeceği inancı
* Çocuğun anne babayı duymazdan gelmeye neden olan bıktırıcı tekrarlar ve hatırlatmalar
* Konuşmalar, ders vermeler, söylevler
* Onaylandığını düşündüren, yanlış davranışı görmezden gelmek
* Açık olmayan direktifler (“birbirinizle güzel güzel oynayın”)

Çocuğa hangi noktada “hayır” denmelidir?

Kabul sınırlarınızı aşan durumlarda, davranıştan önce kuralı öğrettiğiniz durumlarda, sık tekrarlanan durumlarda kararlı ve tutarlı “hayır” denmesi davranışın yeniden düzenlenmesine başlangıç olacaktır. Hayır demek ceza demek değildir. Çocuğa gösterilen bir tavırdır.

“Hayır” çocuğun yaşına, kişilik yapısına ve özel durumlara göre düşünülmelidir.3 yaşında yemeğini üstüne dökmeden yemesi beklenemez. Çocuğa kuralların nedeni anlatılmalıdır. Beklenen davranış açıklanmalı, hangi davranışın, ne zaman beklendiği açık bir dille öğretilmelidir. Kuralların uygulanmasında çocuğa aktif rol ve sorumluluk verilmelidir. Beklendik davranışlar veya ona yakın olanlar ve çabası takdir edilerek pekiştirilmelidir.

Bazı isteklerine hayır demenin yarar ve zararları nelerdir?

Kısıtlayıcı sınırlar ve aşırı kontrol ,denemek ve keşfetmek için çocuğa çok az özgürlük sunar. Tamamen yetişkine ait bir kontrol çocuğun özdenetimi geliştirmesini engeller. Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı engeller, çocukta isyanı körükler. “Hayır” lar çocuklara sınırları öğretmek, elindekilerle tatmin olmasını sağlamaktadır. Sorumluluk ve özgürlüğün aile bireyleri arasında sağlıklı dağılımı söz konusudur. Anne bab ve çocuğun hakları güvence altındadır. Sınırların ihlal edilmesi durumunda nelerle karşılaşacağı, önceden tüm taraflar tarafından bilinir. Ağlayarak oyuncağa ulaşamayacağını bilir. Öğrenmeyi ve sorumluluk kazanmayı arttırır, işbirliğini ve ilişkileri düzenler.

Ebeveyn çocuğun isteklerini yapmadığında suçluluk psikolojisinden nasıl kurtulabilir?

Suçluluk psikolojisi yanlış yaptığına inanmaktır. Çocuğun özdenetimini sağlayacak yaklaşımların sonuçları ebeveynin doğru yaptığını gösterecektir. Eğer sorun sürüyorsa ya fazla katı, ya tutarsız ya da sınırsız bir yaklaşım söz konusudur. Çocuğa sınır koymak, yanlış davranışları önlemek, kuralları net ve anlaşılır şekilde öğretmek için ihtiyaç duyulan yöntemleri sağlar. Sağlıklı sınırlar konulduğunda öğütlere, tehditlere, cezalar, rüşvetlere gerek kalmayacaktır.Çocuklar yaşadıkları dünyanın kurallarını anlamak isterler ve buna ihtiyaçları vardır.Onlardan ne beklendiğini, insanlarla birlikteyken nerde duracaklarını, ne kadar ileri gidebileceklerini ve çok ileri gittiklerinde nelerle karşılaşacaklarını bilmek isterler.Sınırlar çocukların araştırma yapmalarına yardımcı olur. Neden sonuç ilişkilerine bu şekilde ulaşırlar.Sınırlar ilişkileri tanımlar kim ebeveyn? Kim çocuk? Ve sınırlar güvenlik sağlar.Çocuklar anne babalarından “anne-baba” olmalarını isterler.Anne babalarının sınırları belirlemede kararlı olmalarını ve kendilerine güvenecekleri sınırları sağlamalarını beklerler.

* KARARLI VE TUTARLI BİR TUTUM SERGİLEYİNİZ.
* MESAJLARINIZ ÇOCUĞU DAVRANIŞI ÜZERİNE OLSUN.
* DOĞRUDAN VE BELİRGİN İFADELER KULLANINIZ.
* NORMAL BİR SES TONU KULLANINIZ.
* SONUÇLARLA YÜZLEŞTİRİNİZ.
* SÖZLERİMİZ DAVRANIŞLARIMIZLA DESTEKLENMELİDİR.

Şeyda Özdalga
Psikolog
DBE Davranış Bilimleri Enstitüsü
Çocuk ve Genç Bölümü

Ebeveyniz.biz

Devamı oku »

HIRÇIN ÇOCUKLA NASIL BAŞEDİLİR YÖNTEMLERİ

HIRÇIN ÇOCUKLA NASIL BAŞEDİLİR YÖNTEMLERİ

Hırçın çocuk için öneriler
Çocuğunuz bir yaşından itibaren kişilik özelliklerini ortaya koyar...
 
Her çocuk kendine özeldir ve farklı kişilik özellikleri taşır. Kimi çocuk içine kapanık olur, kimisi dışa dönük. Bazı çozuklar konuşkan olabilirken, bazıları daha sessiz ve sakin olurlar. Bu gibi davranışların dışında bazı duygu durumları vardır ki; hırçınlık bir duygu durumudur ve sonuçları davranışlara yansır.

Hırçınlık dediğimizde öfke, ısrar etme, inat ve tutturma, saldırgan davranışlar, zarar vericilik, ağlama nöbetleri, her şeye karşı çıkma, uzlaşmaya yanaşmama gibi en hafifinden en uç noktalara kadar pek çok şeyden bahsedebiliriz. Bu bir duygu ve davranış bocalamasıdır. Çok küçük yaşlardaki çocuklarda da görülmektedir. Ancak bilinçli hırçın davranışlar 2-3 yaşlarında ortaya çıkar. Ortaya çıkmasıyla birlikte aileler şaşırır. Ne yapacaklarını bilemezler.

Çocuklar neden hırçındır?

Çocuklar kişilik yapıları ya da duruma özgü nedenlerle hırçınlaşabilir. Çocuklar engellenme, yaptıkları işin durdurulması, oyuncaklarının ellerinden alınması, kıyafetlerinin giydirilme ya da çıkartılması aşamasında rahatsız oldukları için hırçın olabilir.

Özellikle büyük yaş çocukların hırçınlıklarının farklı nedenleri olabiliyor. İşte sebepleri;

Kendini ifade etmekte yetersiz olduğunu düşünmek,
 Kendine güven sorunu yaşamak, öz güven düşüklüğü
 Aile içinde sağlıklı iletişim kurulamamış olması,
 Çocuğa olumsuz model olan bir ailenin varlığı,
 Kişilik olarak yatkınlık,
 Akranlarından ilerde ya da daha geride bir zeka gelişimine sahip olmak,
 Çocuklar aile arasında güvene dayalı bir ilişki kurulamamış olması,
 Çocuğa önem verilmeyen, dinlenmeyen bir ortam,
 Okul sendromu ya da okul sorunları,
 Beslenme sorunları,
 Sağlık sorunları gibi etkenlerin varlığı.

Ailelere öneriler

Öncelikle bu tür anlık tepkiler hoş görüyle karşılanmalı.  Sağlıklı bir aile tutumu olmalı ve eşinizle davranışlarınız birbirinden farklı olmamalıdır.

Çocuğunuz zaman zaman hırçınlaşabilir ama bu davranışını pekiştirmemeli ve çocuğunuza karşı kararlı bir davranış sergilemelisiniz.Hırçınlaşan çocukla inatlaşmayın.

Çocuğunuzun dikkatini dağıtacak bir ortam yaratın ve dikkatini dağıtın.

Çocuğunuza davranırken size nasıl davranmasını istiyorsanız öyle örnek olun.

Zaman zaman hırçınlık yapan çocuğunuza güzel bir şekilde bundan çok rahatsız olduğunuzu ve böyle yaparsa hiçbir istediğinin yapılmayacağını kesin bir dille anlatın.

Yaşı kaç olursa olsun çocuğunuzla konuşmalı ve ciddiye alındığını görmesini sağlayın.

Devamı oku »

ANNE ÖPÜCÜĞÜNÜN FAYDALARI GRİBE ETKİSİ MUCİZE KORUMA

ANNE ÖPÜCÜĞÜNÜN FAYDALARI GRİBE ETKİSİ MUCİZE KORUMA

Bugünlerde annelerin en çok sorup cevap aradığı soru "Çocuklarımızı domuz gribinden nasıl koruyalım" sorusu...  

Özellikle okullarda görüldüğü açıklanan domuz gribi salgını anne babaları ürkütüyor.

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ender Pehlivanoğlu'na göre bu sorunun yanıtı aslında annelerin kendisinde..

Prof. Pehlivanoğlu'na göre annenin elinde iki ilaç var. Bunlardan ilki anne sütü; ikincisi ve en etkilisi ise anne öpücüğü..

Şöyle diyor Pehlivanoğlu: “Anne sütünde bulunan birçok madde ve hücreler, grip virüsünün en etkili ilaçlarıdır. 

Ancak bazı durumlarda yeni ortaya çıkan virüse karşı tam korunmada anne sütü bile yeterli olmayabiliyor.

 Burada devreye giren bir gerçek, mucize gibi bir sonuca işaret ediyor. Daha önce enfeksiyon geçirmiş ya da belirtisiz olarak geçirmekte olan anneler, 

bebeklerini korumak için onlara özel ilaçları kendi vücutları içinde üretiyor. 

Çocuğunu öperek onun bedenindeki mikrop ve çevresindeki maddeleri yutan anne, bağırsağında bunları emerek, lenf bezleri sayesinde mikropları ve grip virüsünü öldürmek için gerekli antikorları üretmiş oluyor.

 Bu sihirli sistemin işleyişi doğa dışında taklit edilemiyor."

Devamı oku »

ÇOCUKLARA TUVALET ALIŞKANLIĞI NASIL KAZANDIRILIR ?

ÇOCUKLARA TUVALET ALIŞKANLIĞI NASIL KAZANDIRILIR ?

Çocuğumuzun tuvalet alışkanlığı kazanma sürecinde dikkatli olmamız gereken bir sürü detay var!

Tuvalet eğitimine ne zaman başlamalı?

Temel ilke, çocuk hazır olmadıkça tuvalet eğitimine başlanmamasıdır. Amerikan Hastanesi’nden Dr. Sinan Mahir Kayıran çocuğun bu eğitime hazır olmasının, bağırsakların veya mesanenin dolduğunun farkında olabilme, idrar ve dışkıyı tutabilme, ayrıca söylenenleri anlıyabilme yeteneklerinin kazanılmış olması anlamına geldiğini söylüyor. Gelişimin bu yönleri kuşkusuz aynı zamanda olgunlaşmaz, bu nedenle genellikle 18-20 aydan önce tuvalet eğitimine başlanmaması uygun olur. 

Ortalam olarak, çocuklar 18. aylarında gelişimsel olarak tuvalet eğitimine başalmaya hazırdırlar ve 2-3 yaşlarında bu eğitim tamamlanır. Bazı çocuklarda bu olgunlaşma daha erken olur; belirli bir eğitime gerek kalmadan çocuk idrar ve dışkısını haber vermeye başlar.

Mira Danışmanlık’tan Çocuk ve Ergen Psikologu Seval Uslu Yazıcı ise çocukların mesane ve bağırsak kontrolüne bağlı olarak tuvalet alışkanlığı kazanma yaşının da değiştiğini belirtiyor. Erkek çocuklar 2.5-3 yaş arası idrarının geldiğini haber verebilir, fakat bazen kaçırabilirler. 

3.5-6 yaş arası dönemde gündüzleri tuvaletini sorunsuz yapabilir, bazı çocuklar geceleri altına kaçırmayı sürdürebilirler. Kız çocukları 1.5-2.5 yaş arası dönemde idrarının geldiğini haber verebilir, ama bazen kaçırabilir. 2.5-5 yaş arası dönemde gündüzleri tuvaletini sorunsuz yapabilir, ama bazı çocuklar geceleri altına kaçırmayı sürdürebilir.

Tuvalet eğitimi vermenin önkoşulları

Tuvalet eğitiminin verileceği zaman ve ortam önemlidir. Çocuk, anne için uygun olan bir zamanda değil, dışkı ve idrarın beklenebileceği saatlerde tuvalete oturtulmalıdır.
İdrar ve kakasının geldiğini davranışlarıyla veya sözel olarak belli edebilmelidir.
Anne ve baba, çocuğun rutin yaşamını izleyerek uygun zamanı hissedebilir.
Lazımlık, kuru, ıslak, çiş, kaka vb. kavramlarının çocuk tarafından söylenmesi ve anlamının bilinmesi gerekir.
2-3 saat kuru kalabilmelidir.
Islak ve kirli bezlerden rahatsız olduğunu belirtebilmelidir.

Zamanından önce tuvalet eğitimine zorlanan çocuklarda şöyle problemler ortaya çıkar:

Çocuğun toprak ve kakası gibi yenilmeyen şeyler yemesine sebep olur.
Çocuğun kabız olmasına yol açar.
Yetişkinlik döneminde inatçı, titiz, cimri ve takıntılı bir kişilik sahibi olur.

Tuvalet eğitiminde dikkat edilmesi gerekenler

Tuvalet eğitiminde, acele ediyormuş veya ediliyormuş ya da söylenilen yer ve zamanda yapmazsa büyükler kendisine kızıyormuş gibi bir duygu yaratılmamalıdır.

Bazı anneler çocuğun altını değiştirirken tiksindiğini belli eden davranışlar sergilerler ve bu durum çocuk üzerinde olumsuz etkiler bırakır. Çocuk kaka ve idrar yapmanın kötü bir davranış olduğunu düşünür, cinsel organına tiksintiyle bakıldığını düşünerek ileride cinselliğe karşı yanlış yargılar besler. Bu nedenle anne tiksinse bile tiksindiğini belli etmemelidir.

Anne baba veya büyük kardeşler çocuğa model olmalıdır. Onların tuvalet yapma biçimlerini görürlerse daha çabuk tuvalet alışkanlığı edinirler.
Ailenin olumlu tavrı koruması daima önemlidir. 

Tuvalet alışkanlığı kolayca öğretilemezse, bu başarısızlık olarak değerlendirilmemeli ve çocuğu kabul etmiyormuş, ona küsülmüş, kızılmış gibi davranış göstermekten kaçınılmalıdır.
Önce elbiseleri çıkarılmadan lazımlığa oturması sağlanmalıdır. Bunu yaparken çocuk zorlanmamalı, oyun havasında yapılmalıdır.

Daha sonra elbiseleri çıkarılarak lazımlığa oturtulmalıdır.

Her defasında altı banyoda değiştirilmelidir.

Çocuğa iç çamaşırını indirip çekme becerisi kazandırılmalıdır.
Çocuğun bu konuda her davranışı takdir edilmeli ve ödüllerle pekiştirilmelidir.
Tuvaletten sonra ellerini yıkama becerisi kazandırılmalıdır.

Kız çocuğuna tuvalet sonrası temizlik öğretilirken silmeyi önden arkaya doğru yapması sağlanmalıdır.

Devamı oku »

ÇOCUKLARDA ÖKSÜRÜK HAKKINDA BİLMENİZ GEREKEN KONULAR

ÇOCUKLARDA ÖKSÜRÜK HAKKINDA BİLMENİZ GEREKEN KONULAR

Özellikle kış aylarında çocuklarda en çok görülen rahatsızlıklardan biri öksürüktür. Geceleri artan hem çocuğu hem de anne-babayı canından bezdiren öksürüğe karşı nasıl önlem almalıyız?

SAĞLIK SERVİSİ

Kadıköy Şifa Sağlık Grubu Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Nilgün Gökyayla çocuklarda öksürük ile ilgili en çok merak edilen 10 soruyu cevapladı.

Çocuklarda öksürük hangi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar?

Enfeksiyon, yabancı cisim, kistik fibroz, reflü, pasif sigara içiciliği ve anatomik anomaliler nedeniyle öksürük görülür.

Kış aylarında daha sık görülür?

Kış aylarında soğuk algınlığı sendromuna neden olan virüsler ve bakteriler daha yaygın olarak havada bulunur. Okul ortamı, toplu kapalı yaşam alanları da bu sıklığı etkiler.

Geceleri çocuklar neden daha çok öksürürler?

Üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı öksürükler gece gözlenir. Yatış pozisyonuyla geniz akıntısı bronş ağacına akar ve öksürük refleksini uyarır.

Anne ve babalar ne yapmalı?

Ailenin bu konuda sabırlı olup, doktorlarının yönlendirdiği şekilde davranmaları gerekir. Her üst solunum yolu enfeksiyonundan sonra 6-8 hafta öksürük devam edebilir. Altta yatan neden bulunmalıdır.

Soğuk buhar makinesi yararlı mı?

Soğuk buhar makinesi burun tıkanıklığına bağlı öksürüklerde yarar sağlar. Nemlendirme ile burun ifrazatı yumuşar. Geniz akıntısı azalır. Öksürük azalır.

Öksürük yapan ya da öksürükle birlikte görülen hastalıklar nelerdir?

Reaktif hava yolu hastalığı, tüm üst solunum yolu enfeksiyonları, bronşit, zatürree, boğmaca, kızamık, krup gibi hastalıklar öksürükle beraber seyreder.

Öksürük nasıl tedavi edilir?

Genel olarak tüm enfeksiyonlara bağlı öksürüklerde genel amacımız öksürüğü kesmek değil öksürüğe neden olan enfeksiyonu ya da rahatsızlığı gidermektir. Öksürük kesiciler kesinlikle tercih edilmemelidir! Çünkü bunlar öksürük refleksini baskılayarak bütün mukusun bronşlarda ve üstaki borusunda birikmesine neden olarak süper enfeksiyon gelişmesine neden olabilir. Tercihimiz bronş açıcılar ve geniz açıcı ilaçlar şeklinde olmalıdır.

Ne zaman doktora başvurulmalıdır?

Öksürük kriz şeklinde geliyor ise, ateşle beraber seyrediyorsa ve gece uykusunu etkiliyorsa doktora başvurulmalıdır.

Kronik olarak öksürüğü olan çocuklarda alerji olma olasılığı mevcut mudur?

8 haftadan uzun süren öksürükler her gribal enfeksiyonun sonunda her seferinde uzamış öksürük gözleniyorsa altta yatan neden olarak alerji araştırılmalı.

Alerjiye bağlı öksürük nasıl tedavi edilir?

Alerjiye bağlı öksürük akut dönemde bronş açıcılar ve koruyucu antialerjiklerle tedavi edilir.

YENİŞAFAK

Devamı oku »