Bu bileşenler
genelde adi camın formülüne girmezler, ancak değişik cam türlerinde değişik
etkiler sağlamak üzere kullanılan oksitlerdir. Örneğin,
Mangan dioksit (MnO2) camın rengini açar,
Arsenik (As2O3) renk verir, saflaştırır,
Sülfür (Na2SO4) redükleyicidir,
Potasyum nitrat (KNO3) camın saydamlığını giderir.
Biçimlendirme
Camdan bir kule
Ana maddelerin
hazırlanması ve eritme evrelerinden sonra sıra dinlendirilmiş cam hamurunun
biçimlendirilmesine gelir.
Cam malzeme,
sekiz yöntemle biçimlendirilir:a) Üfleme (Şişirme)
YöntemiCamcılıkta "pipo" denilen uzun içi boş olan çubuğun ucuna alınan maden,
bir miktar şişirilerek fıska denilen minik bir top şekline getirilir ve soğuktan
çok fazla etkilenip çatlamayacak kadar soğutulur. Daha sonra yapılacak cam
ürününün ağırlık ve boyutları dikkate alınarak fıskanınmaden, kalıp
kullanılacaksa kalıptan bir miktar küçük boyutta şişirilip kalıba sokulur. Kalıp
içerisinde üflemeye devam edildiğinde kalıbın şekil boy ve desenlerine göre cam
elde edilir. Kalıp kullanılmayacaksa sallama, uzatma gibi yöntemlerle cama şekil
verilir. Bu durumda çeşitli araç gereç kullanılarak cam soğuyup sertleşene kadar
istenilen şekillere sokulabilir. ucuna tekrar maden alınır. Alınan
b) Dökme-Silindirleme
Yöntemic) Çekme Yöntemid) Yüzdürme YöntemiGünlük hayatın büyük bir kısmında yer
eden ev camlarının üretiminde bu yöntem kullanılmaktadır. Büyük boyutlarda ve
her iki yüzeyi düz olan ev-ofis camları ısıcamlarınerime üretiminde kullanılan
yüzdürme yöntemi,ergimiş camın yoğunluğu camın yoğunluğundan daha ağır ve
derecesi daha düşük olan sıvı kalayın üstüne kontrollü bir şekilde dökülüp
yüzdürülmesiyle şekillendirme yöntemidir
e) Presleme YöntemiPres tezgahlarında manuel
olarak madenci tarafından "fonga" denilen ucu top şeklindeki uzun bir çubuk ile
bırakılan maden, otomatik ve el preslerine bağlanan küçük boyutlardaki kalıplara
bırakılır. Uygulanan basınçla sıkışan, iç ve dış kalıbın içerisinde soğutularak
cam elde edilir. büyük boyutlarda pres yönteminin kullanılmasında çeşitli
sakıncalar bulunur. Maksimum 2,5 kg'a kadar pres yöntemi ile üretim
yapılabilir.
f)
Lif Haline Getirme Yöntemig) Köpük Haline Getirme Yöntemih)
Savurma Yöntemi
Bu yöntemde 500-900 devir arasında moment
verilmeye müsait tezgahlara bağlı kalıplar içerisine farklı tarzlarda bırakılan
akıcı biçimdeki maden, dönüş esnasında santrifüj kuvvetin etkisiyle dışa doğru
açılma eğilimi gösterirler. Taban, bazı bardak çeşitleri, avizeler, meyvelikler
ve bu tarzdaki cam çeşitleri bu yöntemle elde edilirler.ı) Diğer biçimlendirme
yöntemleri İşleme
Biçimlendirme
sonrasında üretilen cam, kullanılacak niteliklere sahip olmayabilir. Aşağıda
belirtilen yöntemler ve uygulanan işlemlerle camı kullanılacak alana uygun hale
getirilmektedir.Kesim
işlemi
Üretim ardından
istenilen boyutlara ulaşmayan camlar istenilen ebat veya şekil düzeltme amacıyla
kesim işlemi yapılmaktadır. Elmas kesimi, CNC kesimi, pürmüz ısıl kesim kesim
türlerinden bazılarıdır. Üfleme yöntemiyle üretilen bardakların uç kısımları düz
ve keskin olduklarından dolayı pürmüz ısıl kesimle düz bir şekle getirilir ve
kesici alet kullanılmadığından dudak kısımları kesici olmamaktadır.Temperleme
Temperleme işlemi; yatay hat üzerinde camın dış yüzeylerine daha fazla basınç
gerilimi, cam ortasına ise dolaylı bir çekme gerilimi kazandırmak için, ölçüsüne
göre kesilmiş ve kenarları düzeltilmiş camın, ergime noktasına kadar (625-645
°C) kontrollü ısıtılıp, hızla soğutularak camın yüzeylerine 10.000 psi basınç ön
gerilimi kazandırma aşamalarını içerir. Tempeleme işlemi uygulanmmış cam; işlem
görmemiş normal camlara göre kırılmaya ve ısıya karşı yaklaşık 4-5 kat daha
fazla dayanıklı olduğundan ve kırıldığı zaman zar büyüklüğünde çok küçük, daha
az keskin parçalara ayrılarak yaralanma riskini azalttığından dolayı güvenlik
camı özelliğine sahiptir.
Temperleme işlemi yapılmış camlara kumlama, koparma, boyama
haricinde herhangi bir başka işlem; kesim, delik delme, havşa açma, kenar ve
yüzey taşlama işlemleri yapıldığı durumlarda cam patlamaktadır. Bu nedenle
temperleme işlemine girecek camın; ölçülendirme, rodajlama, delme vb. ihtiyaç
olacan işlemlerin temperleme işleminden önce yapılması
gereklidir.
Temperleme işlemi uygulanacak camların kenarlarına mutlaka
rodaj veya zaımpara işlemi uygulanmalı, camın kenarında veya delik kenarında yer
alan çapaklar havşa işlemi yapılarak temizlenmelidir, yoksa cam temperleme
işlemi sırasında fırında patlar. Temperleme işlemi uygulanacak camda yer alan
deliklerin çapı en az cam kalınlığı kadar olmalıdır. Delik çapının cam
kalınlığından küçük olduğu durumda cam temperleme işlemi sırasında fırında
patlar. Ayrıca cam üzerinde yer alan delikler cam kenarına çok yakın olmamalı ve
belli bir bölgede birbirine yakın konumda yoğunlaşmamalıdır.
Temperli camlar; diğer normal camlara oranla
çok daha fazla güvenlik içerdiklerinden ve daha sağlam olduklarından özellikle
motorlu araçlarda, binaların cephe camlarında, bahçelerin camla kapatılarak kış
bahçesi oluşturmada, balkon kapatmada, işyerlerini camla bölmede, merdiven
basamağı yapımında, asansör camlarında, bombeli endüstriyel buzdolaplarında,
bazı beyaz eşyalarda, kafeterya, pastane gibi işletmelerde camlama ve cam balkon
ihtiyaçları için kullanılırlar.
Rodajlama
Camın keskin
uçlarına elmas taş ile profil kazandırma işlemidir.Lamine
Kırılmaz cam
olarak bilinsede aslında kırılan fakat dağılmayan camdır.Plaka haline getirilmiş
iki plaka camın iki tarafıda yapışkanlı bir folyo ile birleştirilmesi ile
oluşur.Böylece camın mukavemeti arttığı gibi kırılsa dahi dağılmayıp biarada
kaldığı için hırsızlık vb gibi durumlara karşı önemli tercih sebebi.
Otomobillerde kaza aninda camin dağılmasını ve muhtemel yaralanmalari engellemek
için de lamine cam tercih edilir.
Renklendirme
Şeffaf camlar
camın uygulama alanına göre dekoratif bir görüntü oluşturmayacağı için kullanım
alanına göre renklendirilebilirler. Baskı ve püskürtmeli olarak boyanan camlar
gerektiği durumlarda temperlenir ya da tansiyonsal ısıl işlem uygulanarak boya
ile camın iyice tutunması sağlanır. tansiyonsal ısıl işlemde, giriş sıcaklığı
550 °C’lik fırına gönderilir ve 1.5 saatlik silindirli bant sistemiyle, diğer
taraftan 55 °C olarak çıkar.
Folyolama
Asit ve kumlama
Asit ve kumlama
işlemi, cam yüzeyinde aşındırma meydana getirerek dekoratif görüntü verme
işlemleridir.Bu görünümün oluşması için cam yüzeyi kâğıt ya da pvc folyo ile
kaplanır. Bu folyolar elle ya da özel kesim makinelerinde kesimi yapılarak
yapıştırılabilir.Bu folyoların üzerindeki deseni ortaya çıkaracak şekilde,
kumlama yapılmak istenen bölgedekilerin cam yüzeyinden kaldırılması ile ve daha
sonra da basınçlı boya tabancalarının nozulları degiştirilerek cam yüzeyine
tazyikli hava püskürtmek suretiyle yapılan işleme kumlama
diyoruz.
Asit işleminde ise cam a etki eden tek asit olan HFL
kullanılır. Bunda da yukarıda anlatıldığı gibi açıkta kalan bölgeye asit dökerek
cam yüzeyi ile reaksiyona girmesi ve o bölgede bir aşınma oluşturulması bir
yöntemdir. Diger bir yöntem ise asit kopartma adı verilen işlemdir. Bu işlemde,
önce kumlama yapılarak tüm yüzeyi aşındırılan cam üzerine kaynatılarak zamk
haline getirilmiş ve bu arada içine bir miktar HFL ilave edilmiş boncuk
tutkalının ince bir tabaka halinde sıvanması ve kurumaya bırakılması ile
yapılır. Kurudukça yüzey gerilimi sebebiyle cam üstünde zar gibi kalkmalar
başlar ve kopartma adı verilen işlem meydana gelmiş olur.
Bombeli TemperBu işlemde
temperleme anında ısıl şok uygulanan cam soğutulmadan, belirli redius (çap)
oranında bükülür. Temper makinesindeki soğutma bükülme anında uygulanmaktadır.
Bir kenarı 230mm'den küçük olan camlar silindirler arasında tutunamayacağından
dolayı temperleme ve bombeleme
yapılamaz.
14:25
Unknown
